Literatura polska ostatnich lat coraz śmielej i częściej podejmuje tematykę związaną z doświadczeniem choroby, cierpienia i cielesności, wychodząc poza schematy reportażu czy chłodnego opisu medycznego. W tym właśnie nurcie mieści się niezwykły debiut Anny Augustyniak, „Kałużysko”. To nie jest po prostu książka o chorowaniu. To intymny, rozpisany na głosy pamiętnik ciała i psyche, próba nazwania tego, co wymyka się językowi – doświadczenia chronicznego bólu, zmagania z niewidzialną chorobą oraz podróży
w głąb siebie, którą ta choroba wymusza. Augustyniak nie stara się być mentorką czy bohaterką, a jedynie – a może aż – wrażliwym kronikarzem własnego upadku i powolnego dźwigania się ku nowej formie. „Kałużysko” to lektura bolesna, męcząca, ale także niezwykle oczyszczająca i ważna.

     Głównym tematem „Kałużyska” jest życie z chorobą, która nie ma jednej twarzy. Augustyniak unika precyzyjnych diagnoz, skupiając się na uniwersalnym wymiarze cierpienia. Chodzi o ból przewlekły, wyczerpanie, mgłę mózgową, stany lękowe – objawy znane milionom ludzi na całym świecie, a jednak wciąż bagatelizowane i niewidzialne dla systemu oraz często dla najbliższych.

     Książka jest przenikliwą krytyką systemu opieki zdrowotnej, w którym pacjentka staje się jedynie zbiorem wyników badań, a jej subiektywne odczucie bólu jest kwestionowane. Wizytę u lekarza autorka opisuje językiem pełnym napięcia i poczucia uprzedmiotowienia: „Przychodzę do Pana z opowieścią, a Pan każe mi się rozebrać”. To właśnie owo zmaganie się z niezrozumieniem – ze strony lekarzy, rodziny, przyjaciół, którzy radzą „wziąć się w garść” – jest jednym z najdotkliwszych cierpień opisanych w książce. „Kałużysko” staje się tym samym głosem całej społeczności chorych, których cierpienie nie mieści się w prostych schematach.

     Jednak Augustyniak sięga głębiej, niż tylko do opisu fizycznych i społecznych aspektów choroby. Prowadzi czytelnika w głąb psychiki, pokazując, jak chroniczny ból niszczy pamięć, tożsamość i zdolność do odczuwania przyjemności. Choroba jest tu metaforą egzystencjalnego kryzysu, „kałużyskiem”, w którym grzęźnie się bez nadziei na rychłe wydostanie. Ale to z tego kałużyska, z tej biologicznej i psychicznej zupy, autorka próbuje wydobyć sens. Praca z ciałem, uważność, próba pogodzenia się z nową, „niezdrową” tożsamością – to wszystko składa się na opowieść o nieustającym poszukiwaniu wewnętrznej równowagi.

     Augustyniak jest poetką i to widać w każdej linijce prozy. Jej styl jest wyrafinowany, metaforyczny, ale jednocześnie bardzo bezpośredni i cielesny. Ból nie jest abstrakcyjny; jest „zwierzęciem”, które „zasypia w stawie”, jest „gąbczastą materią” wypełniającą ciało. Takie obrazowanie pozwala czytelnikowi niemal fizycznie poczuć opisywane stany.

     „Kałużysko” Anny Augustyniak to książka wymagająca. Nie jest to lektura na jeden wieczór, ani tym bardziej na relaks. Czyta się ją powoli, z bólem serca i ściśniętym gardłem, robiąc przerwy na głębszy oddech. Nie oferuje prostych odpowiedzi ani happy endu. Kończy się nie wyzdrowieniem, a raczej zawieszeniem, chwilą wytchnienia i nadzieją na dalszą, choć uciążliwą, drogę.

     Anna Augustyniak nie daje pocieszenia, ale daje coś może cenniejszego: głębokie poczucie, że w swoim cierpieniu nie jesteś sam. I że nawet z najgłębszego kałużyska można wyłowić iskrę piękna i prawdy.

Edyta Kwiecień